Chặn giao lộ - Block intersection

(Bài viết được đăng trên Báo Tuổi trẻ, Thứ 3 ngày 26/06/2017.
Bản Online tại đây
Bài viết trên Blog được tác giả bổ sung thêm 1 số ví dụ minh họa.)

Hành vi chặn giao lộ

Người tham gia giao thông tại các thành phố lớn ở Việt Nam chắc hẳn không ít lần gặp tình huống không thể di chuyển qua giao lộ khi đèn xanh vì nhiều phương tiện giao thông đang chặn phía trước. Các xe này dừng ngay tại giao lộ khi đèn đỏ do không thể tiếp tục di chuyển và gây cản trở cho các xe theo hướng khác khi họ được quyền đi qua giao lộ – Đó là hành vi CHẶN GIAO LỘ (block intersection).

Tại các nước phát triển, người lái xe có hành vi chặn giao lộ có thể bị phạt tới 500 đô la Mỹ. Tại Việt Nam, việc chặn giao lộ chưa được coi là vi phạm luật giao thông đường bộ.

Hình 1: Phương tiện chặn giao lộ khi đèn đỏ (Chụp tại giao lộ Điện Biên Phủ-Phạm Ngọc Thạch, TP HCM)

Hậu quả

Hành vi chặn giao lộ tạo ra sự không công bằng cho những người tham gia giao thông bị cản trở - họ đã phải đợi đèn đỏ, nhưng khi đèn xanh thì không thể di chuyển qua giao lộ. Điều này dễ dẫn đến tâm lý ức chế khiến dòng xe bị chặn cố chen vào giao lộ vốn đang ùn tắc để giành lại quyền di chuyển, gây rối loạn giao thông tại giao lộ. 

Phần lớn các vụ ùn tắc giao thông nghiêm trọng trên địa bàn TP Hà Nội và TP Hồ Chí Minh thường bắt nguồn từ các giao lộ và liên quan tới hành vi chặn giao lộ. Nguyên nhân do trong đô thị, giao lộ là nơi mà khả năng lưu thông của phương tiện giao thông thấp nhất do xung đột giữa các dòng giao thông hoặc do đèn tín hiệu. Nếu hành vi chặn giao lộ xảy ra, khả năng thông hành sẽ giảm xuống, làm tăng mức độ ùn tắc giao thông. Nghiêm trọng hơn, giao lộ có thể bị chặn hoàn toàn (gridlock). Người tham gia giao thông tại giao lộ chỉ cần thiếu ý thức một chút là có thể tự đưa nhau vào cảnh "hai con dê qua cầu" để rồi cùng chặn giao lộ, làm ảnh hưởng tới chính mình và rất nhiều người khác. Người đi xe đạp và người đi bộ sang đường cũng là những đối tượng bị ảnh hưởng bởi hành vi chặn giao lộ.

Hình 2: Một số ví dụ về chặn giao lộ trên thế giới. Nguồn: [1]

Hình 3: Một số ví dụ về chặn giao lộ ở Việt Nam. Nguồn: [2]

Video 1: Phương tiện đi đúng luật hiện tại nhưng vẫn gây chặn giao lộ - Ngã ba Mai Chí Thọ x Đồng Văn Cống (TP HCM)

Nguyên nhân

Có ba nguyên nhân chính dẫn đến hành vi chặn giao lộ:

1) Nguyên nhân thứ nhất là do ý thức của người tham gia giao thông: chỉ quan tâm tới lợi ích bản thân, cố đi vào giao lộ dù thấy phía trước không thể di chuyển được, thậm chí vượt đèn đỏ, trở thành vật cản đối với phương tiện và người đi bộ theo hướng khác. Tại các giao lộ không có đèn tín hiệu, nhiều người không tuân thủ biển báo "dừng lại" (Stop) và thường không nhường nhau.

2) Nguyên nhân thứ hai là do chưa có quy định nghiêm cấm hành vi chặn giao lộ, dẫn đến việc người tham gia giao thông không quan tâm tới hành vi gây cản trở người khác. Cảnh sát giao thông cũng không thể xử phạt các phương tiện chặn giao lộ do quy định hiện tại.

Theo luật hiện hành [3], người lái xe được phép đi vào giao lộ khi đèn xanh mặc dù họ không thể thoát khỏi giao lộ khi đèn chuyển sang đỏ.

Trong quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về báo hiệu đường bộ QCVN 41:2016/BGTVT [4], vạch sơn 4.4 (vạch kẻ kiểu mắt võng) được sử dụng để báo cho người tham gia giao thông không được dừng xe trong phạm vi mặt đường có bố trí vạch để tránh ùn tắc giao thông. Vạch sơn này rất cần thiết và có thể được sử dụng ở các giao lộ nhỏ.

Tuy nhiên, Nghị định số 46/2016/NĐ-CP [5] về Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ đường sắt lại không quy định xử phạt đối với trường hợp dừng xe trên vạch mắt võng này, và cũng không có chế tài xử lý hành vi chặn giao lộ.

3) Nguyên nhân thứ ba là do số lượng phương tiện giao thông cá nhân đang tăng quá nhanh, khiến cho tình trạng ùn tắc giao thông ngày càng nghiêm trọng và thường xuyên, làm tăng áp lực đối với người tham gia giao thông, gây ảnh hưởng không tốt tới hành vi tham gia giao thông của họ.

Giải pháp đề xuất

Trên thế giới, rất nhiều thành phố đã có luật cấm phương tiện chặn giao lộ, nếu vi phạm sẽ bị phạt nặng. Các lái xe bị cản trở thường bấm còi phản đối người chặn giao lộ. Người đi bộ hay đi xe đạp cũng bày tỏ thái độ phản đối người có hành vi chặn giao lộ. 

Hình 4: Biển báo không chặn giao lộ - Phạt khi chặn giao lộ. Nguồn: [6]

Video bên dưới cũng cho thấy các thành phố đã có luật và hướng dẫn rất rõ ràng về việc nghiêm cấm hành vi chặn giao lộ. 

Video 2: Cảnh báo của cảnh sát Atlanta về hành vi chặn giao lộ. Nguồn: [7]

Đã đến lúc Việt Nam cần loại trừ hành vi chặn giao lộ bằng các biện pháp sau:

1) Khẳng định với người tham gia giao thông nguyên tắc chung:

- Không phương tiện giao thông nào (ngoại trừ các xe ưu tiên như xe cấp cứu, xe cứu hỏa, v.v…) được gây cản trở cho các phương tiện khác đang thực hiện quyền lưu thông của mình tại giao lộ.

- Khi đèn xanh, phương tiện giao thông chỉ được phép đi vào giao lộ khi đảm bảo có thể thoát khỏi giao lộ trước khi đèn chuyển sang đỏ. Nếu phía bên kia giao lộ đang quá đông, người tham gia giao thông phải dừng phía trước giao lộ, và chỉ được phép đi vào giao lộ khi đèn vẫn còn xanh và bên kia giao lộ đã có khoảng trống đảm bảo phương tiện có thể đi ra khỏi giao lộ.

2) Xây dựng chế tài xử lý vi phạm chặn giao lộ (sửa đổi bổ sung Luật giao thông đường bộ, sửa đổi bổ sung nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ đường sắt, ban hành các quy định riêng của thành phố về nghiêm cấm chặn giao lộ). Thực hiện phạt nặng đối với tất cả chủ phương tiện giao thông chưa thoát khỏi giao lộ khi đèn chuyển sang đỏ (có thể thông qua cả hình thức phạt trực tiếp hoặc phạt nguội sử dụng camera giao thông).

3) Tuyên truyền để người dân hiểu nghĩa vụ (không được chặn giao lộ) và quyền (phản đối người chặn giao lộ).

Việc thực hiện triệt để các biện pháp trên sẽ giúp tăng cường hiệu quả giao thông và an toàn giao thông, giảm nguy cơ ùn tắc nghiêm trọng tại giao lộ, và cải thiện văn hóa giao thông tại Việt Nam.

Ngày 21/06/2017

Tài liệu tham khảo

[1A] English.stackexchange.com (Link).

[1B] Businessinsider.com, 18/09/2015. Forget Los Angeles: These 10 cities have the worst traffic jams on the planet (Link).

[1C] Deervalleylimousine.com, 07/03/2014. Disadvantages of Driving in Heavy Traffic (Link).

[1D] Thedailynewnation.com, 21/05/2017. A total traffic chaos at Shahbagh intersection in city as vehicles got stuck up to make way through the massive gridlock (Link).

[2A] Zing.vn, 12/09/2013. Ô tô chèn ép xe máy, giao thông hỗn loạn trong mưa (Link).

[2B] Baomoi.com, 08/09/2015. Người dân Hà Nội "đánh vật" với ùn tắc giao thông trong mưa lớn (Link). Ảnh: Minh Quân/TTXVN.

[2C] Doisongphapluat.com, 20/01/2015. Chùm ảnh Xa lộ Hà Nội "tê liệt" vì đèn tín hiệu giao thông hỏng (Link). Ảnh: Dân Trí.

[3] Luật số: 23/2008/QH12. Luật Giao thông đường bộ (Link).

[4] Quy chuẩn Việt Nam QCVN 41: 2016/BGTVT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về báo hiệu đường bộ (Link). 

[5] Nghị định số 46/2016/NĐ-CP ngày 26/-5/2016 về Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ đường sắt (Link).

[6AB] City of Autin, Texas. Don't block the box (Link).

[6C] Patch.com. Milford Police: Don't 'Block the Box' (Link).
[7] Atlanta Police Department. Don't Block The Box (Link).