Lát gạch vỉa hè sử dụng đá thiên nhiên

Thời gian gần đây, Hà Nội đang thực hiện chủ trương lát gạch vỉa hè sử dụng đá thiên nhiên [1] - thay cho các loại gạch thường được sử dụng như gạch Terrazzo hay gạch Block. Ưu điểm của gạch bằng đá thiên nhiên là độ bền cao, bề mặt đẹp,... Nhược điểm của loại vật liệu này bao gồm giá thành khá cao (đơn giá khoảng 500.000 đồng/m2, gấp 2-5 lần các loại gạch khác), và việc sử dụng đá sẻ thiên nhiên đồng nghĩa với việc phải khai thác nguồn tài nguyên núi đá (phần lớn từ Thanh Hóa).

Lát vỉa hè bằng đá thiên nhiên trên đường Nguyễn Trãi, Hà Nội. Ảnh: Lê Tươi [2]

Trước tiên có thể thấy việc cải thiện chất lượng vỉa hè là một chủ trương đúng đắn. Đặc biệt là khi thành phố đã xác định ưu tiên phát triển giao thông công cộng, các loại hình giao thông không động cơ (đi bộ, xe đạp,...), và vấn đề về chỉnh trang đô thị. Vỉa hè là của người đi bộ. Chất lượng vỉa hè được nâng cao sẽ khuyến khích người dân đi bộ nhiều hơn. Đây cũng có thể coi là một bước chuẩn bị trước khi các loại hình vận tải hành khách công cộng khối lượng lớn được đưa vào vận hành cùng với việc cải thiện mạng lưới xe buýt hiện tại của thành phố.

Tuy nhiên, kế hoạch thực hiện việc lát gạch cho hơn 900 tuyến phố của 12 quận thì cần xem xét kỹ lưỡng. Thiết nghĩ đây là dự án không hề nhỏ. Một phép tính đơn giản với trung bình mỗi tuyến phố chỉ dài 2km, bề rộng vỉa hè mỗi bên là 3m, thì số tiền cần bỏ ra đã là 5.400 tỉ đồng. Với những tuyến phố như đường Nguyễn Trãi trong hình trên, bề rộng vỉa hè thường trên 3m và chiều dài chắc chắn hơn 2km.

Các phương tiện truyền thông và một số chuyên gia đã đưa ra các ý kiến phản biện liên quan đến chủ trương lát gạch vỉa hè sử dụng đá thiên nhiên của Hà Nội (xin xem các tham khảo khác bên dưới). Các ý kiến bao gồm việc lựa chọn nhà thầu cung cấp vật tư, vấn đề về hạ tầng thường xuyên thay đổi khiến vỉa hè bị tháo dỡ, hay vấn đề có nên sử dụng các loại gạch khác với độ bền tương đương để thay thế đá thiên nhiên hay không [3],...

Hạ tầng bên dưới thường xuyên thay đổi. Nguồn: [4]

Với những vấn đề được đề cập ở trên, tác giả cho rằng Hà Nội cần đưa ra một lộ trình cụ thể thực hiện việc lát gạch vỉa hè bằng đá thiên nhiên. Hà Nội nên tập trung thực hiện trước việc cải thiện chất lượng vỉa hè cho các tuyến phố có mật độ vận tải hành khách công cộng lớn (metro, BRT, xe buýt trục chính,...), các tuyến phố đi bộ, các tuyến phố có lượng khách du lịch và người dân đi lại thường xuyên. Đây cũng chính là một thông điệp mạnh mà thành phố có thể sử dụng để khuyến khích người dân hướng tới các loại hình giao thông xanh hơn trong tương lai.

Ngoài ra, trong bài viết này, tác giả cũng muốn chỉ ra một khía cạnh quan trọng khác của việc sử dụng vỉa hè - đó là vấn đề xe cơ giới xâm chiếm vỉa hè.

Nhìn về bản chất, Hà Nội muốn sử dụng đá thiên nhiên với lý do chủ đạo là do độ bền của các loại gạch thông thường không cao, cụ thể "gạch terrazzo mỏng, yếu không chịu được tải trọng ôtô, gạch block dễ mòn, bạc màu và dễ xộc xệch" [3].

Tuy nhiên cần quay lại chức năng cơ bản của vỉa hè là phục vụ cho người đi bộ. Vỉa hè không phải là nơi để các phương tiện giao thông cơ giới lưu thông hay dừng đỗ. Kết cấu áo hè cũng không được thiết kế để chịu tải trọng ô tô hay tải trọng xe máy đi lại.

Ở Hà Nội, số lượng phương tiện cơ giới cá nhân đang gia tăng nhanh chóng, đặc biệt là ô tô. Đường phố và vỉa hè Hà Nội đang dần trở thành các bãi đỗ xe ô tô bất đắc dĩ. Những chiếc xe ô tô này là một trong những nguyên nhân chính tàn phá kết cấu vỉa hè.

Xe ô tô đậu trên vỉa hè làm vỡ gạch lát hè. Nguồn: [5]

Gạch vỉa hè bị nứt vỡ do đỗ xe ô tô. Nguồn: [6]

Ngoài ra, xe máy chạy trên hè cũng là một nguyên nhân gây hỏng kết cấu áo hè.

Xe máy chạy trên vỉa hè làm bong tróc gạch lát. Nguồn: [7]

Cho dù vỉa hè Hà Nội có được lát bằng đá thiên nhiên với tuổi thọ 50-70 năm, tác giả rất lo ngại việc Hà Nội có thể giữ được những dải vỉa hè sạch sẽ đắt tiền đó tới hết vòng đời, trong khi Hà Nội chưa thể quản lý được tình trạng đỗ xe ô tô trên hè hay xe máy đi trên hè.

Đá thiên nhiên dù bền nhưng cũng có thể vỡ, nhất là khi những nguyên nhân chính dẫn đến vỡ gạch lát hè còn chưa được giải quyết triệt để.

Gạch vỉa hè đá thiên nhiên cũng có thể vỡ

05/09/2017

Tham khảo: 
[1] Báo Dân trí, 29/8/2017. Hà Nội lát vỉa hè bằng đá truyền thống tuổi thọ 70 năm. (Link)
[2] Báo Giao thông, 28/8/2017. Hà Nội lát vỉa hè 12 quận bằng đá tự nhiên. (Link)
[3] Báo Tiền phong, 27/08/2016. Vỉa hè Hà Nội: Thành phố yêu cầu lát đá, quận muốn lát gạch. (Link)
[4] VOV, 28/03/2017. Chùm ảnh: Vỉa hè Hà Nội lát đi lát lại vẫn nhếch nhác. (Link)
[5] Báo Vietnamnet.vn, 17/03/2017. Xế hộp thản nhiên đỗ cạnh biển cấm trên vỉa hè Hà Nội. (Link)
[6] Báo Bất động sản, 15/09/2016. Hà Nội: Vỉa hè nhiều tuyến phố chính bong tróc, xuống cấp. (Link)
[7] Autodaily.vn, 20/03/2015. Xe máy đi trên vỉa hè, bị phạt bao nhiêu? (Link)

Tham khảo khác:
Báo Tiền phong, 03/07/2014. Cải tạo vỉa hè Hà Nội: Vừa lãng phí, vừa gây bức xúc. (Link)
Báo Đất Việt, 14/09/2016. Hà Nội lát vỉa hè bằng đá tự nhiên: Tiền đâu? (Link)
Báo Dân Việt, 28/09/2016. Lát đá vỉa hè Hà Nội: Sở đề xuất đá tự nhiên, quận nói chỉ cần gạch là phù hợp. (Link)